Sondaj Yöntemleri
Sondaj; dünya yüzeyinde delik açmaya yarayan yöntemlere verilen isimdir. Kayaları parçalamak ya da delikte kesikler açmak gibi prensiplerle yürütülen işlemlerdir.
Darbeli sondaj : Bu sondaj yöntemi sondajcılıkta kullanılan ilk yöntemdir. Kayacın parçalanması için gerekli enerjiyi darbeye yaparak sağladığı için bu adı almıştır. Bir halat veya boru dizisinin uçuna bağlı olan kazıcı(balta) kayacı parçalamasıyla ilerleme yapar. Kazıcı kendi ağırlığıyla 40-100cm yüksekliğinden bırakılarak kayacı darbeler. Kuyunun dibinde biriken bulamaç bailer kovasıyla alınır.
Yararları :
- Her formasyonda sondaj yapılabilir.
- Her zaman suya ihtiyaç yoktur. Sulu formasyonlarda ise suya gerek yoktur.
- Formasyonlardan gayet iyi örnek alınabilir.
- Su seviyesi değişimleri doğru saptanabilir.
- Makine yedek parçalarının masrafları düşüktür.
- Kuyu sapmaları olmaz
- Sade makinalardır sondaj ucuza mal olur.
Sakıncaları ;
- İlerleme hızı düşüktür.
- Gevşek formasyonlarda muhafaza borularına ihtiyaç duyulur.
- Yüksek vasıfta kalifiye eleman gerekir
- Parçalar ağırdır ve manevra zordur.
- Sondaj esnasında delme takımlarının çalışıp çalışmadığını anlamak mümkün değildir.
- Artezyen yapan kuyularda artezyene hakim olmak mümkün değildir.
- Döner(rötari) sondajlar ; Üzerine ağırlık verilmiş bir dönen kesicinin kendi ekseni etrafında dönerek kayacı parçalamasıyla ilerleme sağlayan ve bu ilerleme esnasında kırıntıların su kil karışımı bir çamur veya hava ile yada kesilen kütlesel silindirik parçaların özel gereçler yardımıyla yüzeye çıkarılmasını sağlanan kazı işlemlerine döner sondaj yöntemi denir.
- Yani kayacı parçalamak için bir kesici var ve o kesici kendi etradında dönerek parçalıyor.
Döner sondaj yönteminin yararları ;
- Sondaj randımanı yüksektir.
- Derin sondajlar hariç muhafaza borularına gerek yoktur.
- Orta vasıfta elemana ihtiyaç gösterir.
- Parçalar oldukça hafif ve manevraları kolaydır.
- Sondaj sırasında delme takımlarının kontrolu her zaman mümkündür.
- Artezyen yapan (Blow out) kuyularda artezyene hakim olmak çoğunlukla kolaydır.
Sakıncaları ;
- Çatlaktı formasyonlarda özel önlem alınmadıkça sondaj yapılamaz.
- Devamlı olarak sondaj sıvısına gerek vardır.
- Formasyondan alınan örnekler kille karışık ve iyi değildir.
- Su seviyesinin saptanması zordur.
- Makinenin yedek parça masrafları pahalıdır.
- Kuyu çoğu zaman düşeyden sapar.
- Çok detaylı makinelerdir, sondaj pahalıya mal olur.
Sondaj konusu oldukça karmaşık göründü. En basit haliyle, toprağa boruyu sokup, su çıkartmak diye bilyoruz