Denizler

Denizler
Deniz, bir okyanus ile bağı olan ve büyük bir alanı kaplayan ve genellikle tuzlu olan su kütlesi. Terim genellikle okyanus terimi yerine de kullanılır.

Denizler Dünya yüzeyinin % 70’ini kaplamaktadır. Yeryüzünde kapladıkları 1.338 milyar km³ hacimle dünya üzerindeki su varlığının % 96,5’ini oluşturmaktadırlar. Ancak, deniz suyu ortalama % 3,5 oranında tuz içerdiğinden, hâlen oldukça pahalı olan arıtma yöntemleri uygulanmadan içme suyu olarak kullanılamamaktadır.

Denizler üzerinden gerçekleştirilen ticaret, hava yoluyla taşımacılığın gittikçe gelişmesine karşın, öneminden pek bir şey yitirmemiştir. Dünya ticaretinde aktarılan malların % 92’si, yılda 5,7 milyar ton, deniz yolu üzerinden taşınmaktadır.

Okyanus ile bağlantılı olan ve oldukça geniş bir alanı dolduran su kütleleri “deniz” olarak adlandırılmaktadır. Denizler okyanusların kolları olarak da ifade edilebilirler ve dünyanın dörtte üçünü (%71) oluşturmaktadırlar. Geneli tuzlu su kütleleridir ve bünyelerinde milyonlarca canlının yaşamına ev sahipliği yapmaktadır.
Okyanus ile bağlantısı olmayan su kütleleri deniz değil, göl olarak adlandırılır.
Denizdeki tuzluluk oranının neredeyse yüzde yüze yakın olması, suyun kullanılabilirliğine engeldir. Gelişen teknolojiye rağmen arıtma teknolojisinin yetersiz kalması, deniz sularının kullanılabilirlik oranını azaltmaktadır.

Denizler Nasıl Oluşur?
Denizlerin oluşumu milyonlarca yıl öncesinde meydana gelmiştir.
Granit kayaların yüzeyde kalan kısımları yeryüzünü, bazaltlar ise su altını meydana getiren oluşumlardır. Granit ve bazatların arasındaki ağırlık farkı zamanla artış göstermiş ve ağırlıkları granitlerden fazla olan bazaltlara su dolmuş; böylelikle denizler oluşmuştur. Bazaltları dolduran su kütleleri, yer kabuğunun soğuyarak atmosfere su buharı iletmesi ve yağmurun meydana gelmesi sonucunda oluşmuştur.

Denizlerin Özellikleri

• Denizler, okyanuslardan daha küçük, göllerden ise daha büyük oluşumlardır.
• Denizlerdeki suyun büyük bir kısmı tuzludur. Tuzluluk oran ve buna bağlı farklılıklar ise yağışlar, buharlaşma, akarsu gibi etkenlere göre değişiklik göstermektedir.
• Deniz suyunun içerisinde %78.3 oranında tuz, %9.4 MgCl₂, %6.4 MgSO₄, %3.9 CaSO4, %1.7 KCl ve başka maddeler bulunmaktadır.
• Kızıldeniz dünyanın en yüksek tuz oranına sahip denizi olarak bilinir.
• Baltık Denizi dünyanın tuz oranı en düşük denizi olarak bilinir.
• Akdeniz dünyanın en büyük denizidir.
• Marmara Denizi dünyanın en küçük denizidir.

Deniz Türleri
Kenar Deniz: Okyanus kıyılarında yer alan ve genelde okyanuslarla bağlantılı olan denizlerdir fakat kenar denizler ile okyanuslar arasında adalar yer almaktadır. Sarı Deniz, Japon Denizi ve Karayip Denizleri kenar denizlere örnek olarak gösterilebilir.
Ara Deniz: Genellikle çevresi kıtalarla çevrili ve okyanus ile dar su yoluyla bağlantılı olan denizlerdir. Ara denizler, okyanuslara boğazlarla bağlı halde bulunurlar.
İç Deniz: Karaların iç taraflarında yer alan iç denizler, ara denize veya doğrudan okyanusa bağlantılı halde bulunurlar.

Deniz Suyunun Tuzlu Olma Nedeni
Deniz suları genellikle tuzlu yapıdadır. Bunun nedeni ise kayaçların yağmur suları ile zamanla aşınmaları ve ortaya iyon çıkması; oluşan iyonların akarsu ve nehirler vasıtasıyla denizlere iletilmesi sayesinde tuzun oluşmasıdır.
Denizlerin tuzlu olma nedenlerinden bir diğeri de deniz altında yer alan magma tabakasıdır. Magmanın sıcak vaziyetteki kayaçlar ile etkileşime girmesi neticesinde denizlerdeki tuz oranında artış görülmektedir.

Dünya denizlerinin listesi

Arktik Okyanusu

• Amundsen Körfezi
• Barents Denizi
• Beaufort Denizi
• Beyazdeniz
• Çukçi Denizi
• Doğu Sibirya Denizi
• Grönland Denizi
• Hudson Körfezi
  • James Koyu
• Kara Denizi
• Laptev Denizi
• Lincoln Denizi
• Norveç Denizi

Atlas Okyanusu

• Akdeniz
  • Adriyatik Denizi
  • Alboran Denizi
  • Ege Denizi
    • Girit Denizi
    • Mirtoon Denizi
    • Trakya Denizi
  • Karadeniz
    • Azak Denizi
  • Katalan Denizi
  • Liguryan Denizi
  • Marmara Denizi
  • Sitre Körfezi
  • Tirenyan Denizi
• Baffin Körfezi
• Baltık Denizi
  • Botni Körfezi
    • Botni Koyu
    • Botni Denizi
  • Finlandiya Körfezi
  • Orta Baltık Denizi
• Biskay Körfezi
• Fundy Körfezi
• Gine Körfezi
• Hebrides Denizi
• İrlanda Denizi
• Karayip Denizi
• Kelt Denizi
• Kuzey Denizi
• Meksika Körfezi
• Saint Lawrence Körfezi
• Sargasso Denizi

Büyük Okyanus

• Alaska Körfezi
• Arafura Denizi
• Banda Denizi
• Bering Denizi
• Bismarck Denizi
• Bohai Denizi
• Bohol Denizi (Mindanao Denizi)
• Camotes Denizi
• Carpentaria Denizi
• Cava Denizi
• Celebes Denizi
• Ceram Denizi
• Coral Denizi
• Cortez Denizi (Kaliforniya Körfezi)
• Doğu Çin Denizi
• Filipin Denizi
• Flores Denizi
• Güney Çin Denizi
• Halmahera Denizi
• Japon Denizi
• Maluku Denizi
• Ohotsk Denizi
• Salish Denizi
• Sarıdeniz
• Sawu Denizi
• Seto Inland Denizi
• Solomon Denizi
• Sulu Denizi
• Şili Denizi
• Tasman Denizi
• Tayland Denizi
• Timor Denizi

Güney Okyanusu

• Amundsen Denizi
• Bellingshausen Denizi
• Büyük Avustralya Denizi
• Davis Denizi
• Ross Denizi
• Saint Vincent Körfezi
• Scotia Denizi
• Spencer Körfezi
• Weddell Denizi

Hint Okyanusu

• Aden Körfezi
• Andaman Denizi
• Basra Körfezi
• Bengal Körfezi
• Kızıldeniz
• Timor Denizi
• Umman Denizi
• Umman Körfezi